Samen delen

Een essay van Stefan van den Hout, April 2009.

'Het is goed je te realiseren dat een economie ook zonder geld kan draaien.’ Deze uitspraak staat op internet bij een discussie over de moeder van alle economieën: de geschenkeconomie.

Enkeling en geheel

Ons economisch denken en handelen, van pakweg de laatste vijftig jaar, heeft een verschrikkelijke uitwerking gehad op ons leven. Een uitwerking die nu pas duidelijk wordt en alleen door enorme struisvogelpolitiek wereldwijd weggewuifd zou kunnen worden.
Het milieu is sterk vervuild en verslechterd. Het immuunsysteem van mens en dier zijn achteruitgehold en op de koop toe wordt de hele aardbol bedreigd door een klimaatcrisis.
Dit zijn doordringende alomvattende problemen. Deze mogen niet los gezien worden van een discussie over ontwikkelingshulp alleen!
Wat goed is voor het geheel is goed voor de enkeling c.q. ontwikkelingshulp, als `enkeling’, in de zorg van een wereldwijd economisch geheel.

Scheve balans

Als we het over geld hebben? Wanneer heeft ons geldsysteem voor een finaal scheve balans gezorgd? Kent 5% van de rijken op aarde, niet evenveel bezittingen als 50% van de armen? Een oplossing lijkt nog verder te zoeken, want deze geldeconomie is ook op een zekere agressie gebaseerd.
Namelijk het heilige huisje `concurrentie’ en `consumptie aanwakkeren op basis van hebzucht’. Kijk maar naar de reclame. Hebzucht kent geen grenzen. We moeten consumeren, consumeren, consumeren?! `Aangestuurd’ door blinde marktwerking. Commerciële economie gaat soms letterlijk over lijken.

Het is een les: `Wie niet weet waar hij/zij genoeg aan heeft, is nooit tevreden’. Laat deze uitspraak ons tot denken aanzetten, en een wereldwijde koers uitzetten die werkt aan beter. Een al eerder gehoorde stem zegt: `economie van het genoeg’. Dit is geen loze onwerkelijke kreet, maar daadwerkelijk een gooi in de goede richting. Hoe doe je dat?

Tijdspanne

Aan welke tijdspanne denken we? Willen we een verbeterd of zelfs radicaal nieuw economisch systeem hebben? Gaan we nog vijftig jaar verder, zoals we het de afgelopen vijftig jaar hebben gedaan? Gewoon een doorstart maken dus?! Moet een nieuw systeem honderd jaar meegaan? Of werken we werkelijk naar een systeem dat duizenden jaren meegaat. Waarom niet?! Duizenden jaren zorg dragen voor stabiliteit, schoonheid en genoeg, voor iedereen dus!! Inclusief de derde wereld.
Het toekomstig veronachtzamen van 50% van de wereldbevolking voor de dan waarschijnlijk ommuurde 5% rijken is een zware optie. Weer geld uitgeven om armen in toom te houden en qua grondstoffen en arbeidspotentieel voor je te laten werken……dáár ligt een crux. Dat is een elementaire (denk)fout die in de toekomst onmogelijk kan blijken.
`De Aarde is een geheel’ is een gedachte die steeds meer mensen omarmen. Er is een noodkreet voor rechtvaardigheid voor alle mensen, dieren en natuur. Alles hangt met elkaar samen.

De modus `samen delen’

Veranderingen die blijvend zijn blijken meestal langzaam gerealiseerd te worden. Alleen gezien de grote geschetste problemen, geloof ik nú, dat een meer radicale of in ieder geval grondige verandering noodzakelijk is. De economie baseren op de modus `Samen delen’, is deze visie/optie.
Ze zal leiden naar een broodnodige rechtvaardigheid, wat een klimaat van vertrouwen tussen landen doet ontstaan. Hierin en hiermee kunnen dringende wereldproblemen aangepakt worden.
 
Belangrijke p.s.: Dit idee, deze modus, is afkomstig van een leraar en niet van ondergetekende. Ondergetekende vindt graag een fantastisch wiel uit, maar àls er al een ligt, die naar mijn mening de enige werkelijk grondige wereldwijde oplossing biedt, dan ben ik een dienaar.

Niets is stuk

Samen delen zegt dat er niets stuk is gegaan, wanneer de economie met lege financiële middelen komt te staan. De fabrieken zijn er nog. De mensen zijn er nog, enzovoorts. Je hoeft alleen aan het werk te gaan en het overschot dat je hebt ter beschikking te stellen aan het algemeen belang.

Wereldwijd, want het dient wereldwijd toegepast te worden. Samen delen is o.a. gebaseerd op een oud, aan te leren geloof en vertrouwen, dat zegt: `iets gegeven, wat voor weg het ook gaat, komt ooit wel weer eens bij je terug’. Samen delen is gebaseerd op vertrouwen. Vertrouwen en goede wil.

Gesels

Gesels der mensheid worden soms opvallend opgelost. Neem de productie en handel in hard- drugs. Wie gaat er een gevangenisstraf riskeren, als je er toch geen groot geld meer voor krijgt?! Het wordt ter beschikking gesteld. Wat moet je trouwens met je geld doen?!
Corruptie en wapenindustrie kunnen evenzo verminderen. Geldverduistering, wat is dat! En wapens zijn er alleen nodig voor een politiefunktie, maar een hernieuwde wapenwedloop wordt ongewenst. De waterbron of vruchtbare grond van je buurman hoef je als land niet meer te begeren. Er wordt samen gedeeld en voor ieders eerste levensbehoefte wordt gezorgd.

De trotse Nederlandse marine maakt fregatten en stuurt mariniers naar de kustwateren van Somalië om `piraten’ op te pakken. Dit had voorkomen kunnen worden door ze gewoon te eten te geven. Welke optie is menselijker? En duurzamer?

Tegelijkertijd zullen bij invoering van de modus goede zaken vermeerderen. Een producent hoeft niet meer bang te zijn voor zijn marktpositie wil hij milieuvriendelijkere technieken gaan toepassen. De geldrendementseis speelt niet meer mee! Het wordt een kwestie van wil. Wil en behoefte. Willen we nu een schone natuur? Ja…., dan máken we een schone natuur. Milieu kan volledig aangepakt worden door het wegvallen van de rendementseis of een omzetdwang. Wegwerpproducten voor de korte termijn?! Niet gewenst, dus niet gemaakt.

Geblokkeerde economie

Als nu veel mensen last hebben van een blokkerende financiële malaise, en zij gaan gewoon aan het werk; delen samen……..dan hoeven er geen etenswaren te rotten op de kade en in de pakhuizen. Dit omdat de mensen geen geld hebben om het te kopen. Dan hoeft voedsel niet om prijstechnische redenen doorgedraaid te worden in een wereld waar nog honger heerst. Dan hoeven geen goede goedkope huizen te worden gesloopt om plaats te maken voor duurdere, meer financieel opbrengende huizen, terwijl notabene meer dan een miljard mensen in sloppenwijken verkeren.
 
Dan werken we naar behoefte. Onze economie van het genoeg. Het groen genoeg is zelfs mogelijk. Wij, mensen, bepalen de aard van de behoefte. Menselijke behoefte zonder dat een dwingende geldafweging meekijkt. Dan kan 70% van de economie werken aan de eerste levensbehoeften wereldwijd, en 30% van de economie werken aan luxe. De voordelen zullen legio blijken.
Dan hoeven arme mensen geen grote gezinnen te maken om in hun oude dag te voorzien, wat een belangrijke drijfveer achter de overbevolking wàs. De oude dag wordt verzorgd.
Het idee van samen delen verdient naar mijn mening massale doordenking. We zoeken toch naar een duurzame, wereldwijde, stabiele oplossing? Eén die nog duizenden jaren mee kan gaan!

Concurreren vs. Samenwerken

Concurrentie is voor moeder Aarde eigenlijk een slechte zaak. Kijk in een westerse supermarkt en je kan kiezen uit: Twintig soorten chips, dertig soorten toetjes, koekjes en chocolade in vele verschillende soorten en maten. En kijk maar verder.
Dezelfde soort producten en diensten, allemaal apart maken en distribueren, kost moeder aarde enorm veel energie! Nutteloze energie, maar behorend bij een concurrentie-economie.
Samen delen is de modus die een samenwerkingseconomie voortbrengt. Ieder doet waar hij/zij het beste in is. Niets dubbel geproduceerd.
Het zal in het westen wat minder luxe worden, maar daar staat tegenover dat er wereldwijd geen honger meer zal hoeven zijn. Die spanning kan uit de lucht. Het zaad van een toekomstige wereldoorlog, wat de kloof tussen arm en rijk naar mijn mening is, kiemt niet. Eerste levensbehoeften voor iedereen. Daarmee gaat licht branden aan het eind van de tunnel!

Financiële instellingen zullen hergewaardeerd worden. Aandelenbeurzen en andere casino’s zullen hun langste tijd hebben gehad. Een wereldwijde organisatie als de Verenigde Naties kan dienen als verdeler van producten en diensten die landen over hebben en ter beschikking stellen.
Het is naar mijn mening een kwestie van politieke wil, gedragen c.q. gestuurd door een sterke publieke opinie, dat de modus in gang kan zetten. De meeste echt vernieuwende ideeën worden eerst als grappig gelezen, dan komt spot en hoon, en dan komt de tijd dat niemand het meer vreemd vindt. Er zal een tijd komen waarin we het toestaan van de wantoestanden in onontwikkelde landen, zoals nu, als onvoorstelbaar zullen vinden.

Welke keuze is er anders?! Om geld blijven smeken voor ontwikkelingsamenwerking, als hebzucht onze les blijft?! Blijven ploeteren tegen corruptie, als je ook gewoon samen kan delen en iedereen daarmee gelijkwaardig behandeld wordt! Muren optrekken en bewakingscamera’s installeren!! Defensie weer een belangrijk budget laten worden?! Afdwingen in plaats van verzorgen! Milieuzaken laten frustreren met een ratrace naar de laagste kostprijs?!

Afbrokkelen

Ontwikkelingssamenwerking is een groot gebied, maar kan met de huidige toestand niet los worden gezien van een mondiale aanpak van haar economie en eigenlijk ook een aanpak van politiek en sociaal wereldburgerschap. De huidige systemen zijn van een achterliggend vissentijdperk en brokkelen af. Ze kunnen niet of nauwelijks met de huidige manieren worden aangepakt, slechts tijdelijk opgelapt.
Samen delen lijkt zelfs onze enige optie. Citaat van de leraar die deze visie verbeeldt en zal kunnen vertellen: `Doorgaan op de huidige weg, is als achteruit kruipen tot we in een kloof vallen.’

Aanbod

Samen delen biedt ons de reële mogelijkheid tot wereldwijde rechtvaardigheid en een mogelijke weg naar vrede. Dat is het overwegen waard.

Zie ook: www.share-international.org, www.sharenl.org, stroomgeld